ΤΟ ΧΕΡΙ ΤΗΣ ΦΑΤΙΜΑ-ΙΛΔΕΦΟΝΣΟ ΦΑΛΚΟΝΕΣ

Όταν βλέπεις ένα πολυσέλιδο βιβλίο,περίπου χίλιες σελίδες,είναι εύκολο να το «αφήσεις για αργότερα».Ο όγκος του σε αποθαρρύνει,μπορεί και να σε τρομάξει σε κάποιες περιπτώσεις.Έτσι κι εγώ άργησα πολλά χρόνια για να διαβάσω το χέρι της Φάτιμα.Είχα ξεχάσει τις εκπληκτικές ιστορίες που σκαρώνει ο Φαλκόνες.Δεν θα ξεχάσω ποτέ την Παναγιά της θάλασσας,αλλά με τα χρόνια,κάτι σου διαφεύγει από τον αριστοτεχνικό τρόπο γραφής του.

Το χέρι της Φάτιμα πραγματεύεται την ιστορία των μορίσκο,των μουσουλμάνων της Ισπανίας την εποχή του Μεσαίωνα,μέσα από την ιστορία του Ερνάντο Ρουίθ.Παδί ενός καθολικού ιερέα και μιας μουσουλμάνας,έπειτα από βιασμό.Ο Ερνάντο είναι αναγκασμένος να διδαχτεί την χριστιανική θρησκεία,παράλληλα με την μύησή του στο κοράνι,από τον Χαμίντ,απόγονο του προφήτη Μωάμεθ και αλφακί δηλαδή μουφτή,νομοδιδάσκαλου και ερμηνευτή του κορανίου.

Όταν ξεσπάσει η εξέγερση των μορίσκο στις Αλμπουχάρρας της Ισπανίας,ο Ερνάντο παίρνει μέρος στο πλευρό τους,αλλά η συνείδησή του αμφιταλαντεύεται βλέποντας τις βάρβαρες και απάνθρωπες αντιδράσεις των δύο αντιμαχόμενων.Δεν ξεχνά πως είναι μουσουλμάνος,αλλά οι πράξεις του οδηγούνται από ένα δυϊκό τρόπο,με τον οποίο διαμορφώθηκε ο χαρακτήρας του.Θα πορευθεί με αυτόν,βαθιά θρησκευόμενος,αλλά χωρίς άκαρπο φανατισμό.Το μήνυμά του και ο τρόπος της ζωής του είναι η συνύπαρξη των δύο θρησκειών.Ο Φαλκόνες,μέσα από το πρόσωπο του Ερνάντο ξετυλίγει όλη την ιστορία της Ισπανίας του Μεσαίωνα,ενώ παράλληλα,εισάγει τον αναγνώστη σε ένα σκοτεινο κόσμο,δεισιδαιμονίας,θρησκευτικού φανατισμού και μισαλλοδοξίας,μέσα από ένα ζοφερό περιβάλλον,με εικόνες σκληρές.Οι περιγραφές του στην πόλη της Κόρδοβας,θυμίζουν σε πολλά σημεία,το Λονδίνο του Ντίκενς.Παιδιά στο έλεος της ανέχειας και της εκμετάλλευσης,άνθρωποι στα όρια της ανθρώπινης ύπαρξης,βρομερά χαμετυπεία,παράνομες χαρτοπαιχτικές λέσχες,θρησκόληπτοι άνθρωποι και αριστοκράτες με κενότητα και ματαιοδοξία.Όλα αυτά τα θλιβερά στοιχεία είναι τοποθετημένα μέσα στα υπέροχα τοπία της Αλάμπρας,της Γρανάδας,της Κόρδοβας,με χρώματα ανεξίτηλα,με μυρωδιές έντονες και υπέροχα τοπία,που η γραφή του Φαλκόνες τους δίνει τέτοια ζωντάνια που ο αναγνώστης νομίζει πως διερευνά έναν πίνακα ζωγραφικής του Ελ Γκρέκο.

Ο αγώνας του Ερνάντο για μια Ισπανία σε ουτοπικά πλαίσια,στο τρίτο μέρος του βιβλίου,έχει συνοδοιπόρο στο όραμά του,ένα μικρό αγόρι,τον Μιγκέλ,ανάπηρο,με παραμορφωμένα πόδια,αποτροπαια πράξη του πατέρα του,όταν ήταν μωρό,για να μπορεί να πάρει άδεια επαιτείας.Ο Μιγκέλ και ο Ερνάντο,θα βαδίζουν μαζί σαν τον Δον Κιχώτη με τον Σάντσο Πάντσο.Αυτή είναι και η ιστορία του νεαρού μορίσκο:

Ο Ερνάντο παλεύει με ανεμόμυλους.Προσπαθεί να μάθει την αραβική καλλιγραφία για να αγγίξει τον Θεό,ενώ όλα γύρω του σβήνουν.Βρίσκεται στη μέση δύο θρησκειών,καταδιώκεται και από τις δύο,αλλά συνεχίζει να αγωνίζεται για την συνύπαρξη δύο λαών που εν τη γενέσει τους λύνουν τις διαφορές τους με όπλα.Ο μικρός Μιγκέλ «χοροπηδάει,αφού το βήμα του δεν είναι σταθερό και είναι σαν να χορεύει με τις πατερίτσες του»,αλλά πατάει γερά στη γη και φροντίζει για την επιβίωση της οικογένειας του Ερνάντο.Είναι εκείνος που τον συμβουλεύει,τον προστατεύει και τον νουθετεί,τον αφυπνίζει.Και η Φάτιμα,ο μεγάλος έρωτας του Ερνάντο,θα γίνει τελικά η Δουλτσινέα του.Δεν θα καταφέρει να είναι ολοκληρωτικά μαζί ποτέ,αλλά παλεύει για μια υπόσχεση που έχει δώσει στην ίδια.Με τα χρόνια,η Φάτιμα,γίνεται μια οπτασία για εκείνον.Ενώ ζει,για τον ήρωά μας,είναι η αγαπημένη των ονείρων του.

Το μυθιστόρημα δεν χάνει και την αναφορά σε στοιχεία πολιτισμού και λαογραφίας των λαών και των συνηθειών του.Ενδιαφέρουσες οι εξηγήσεις και οι ιστορίες για το πώς δηιουργήθηκαν οι ταυρομαχίες στην Ισπανία,πώς μπήκε το ξύλινο παραπέτασμα,μεταξύ ιερέα και εξομολογούμενης,αρχικά,το εμπόριο,την εκπαίδευση και παραγωγή  των σπουδαίων ανδαλουσιάνικων αλόγων και πολλές άλλες πολιτισμικές και λαογραφικές πληροφορίες για της συνήθειες των μουσουλμάνων και των χριστιανών της Ισπανίας τον Μεσαίωνα.

Ζωντανό,γεμάτο συναισθήματα,με δεξιοτεχνική ιστορική διήγηση,με εικόνες που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν στην Ελληνική Ιστορία,οικείες στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό,αρκετές από αυτές,αλλά και με ένα σπουδαίο μήνυμα:η Ιστορία  είναι κοινή σε όλα τα μήκη και τα πλάτη αυτής της γης.Τα θύματα της βίας είναι πάντα τα ίδια,τα αποτελεσματα της Ιστορίας,έχουν πάντα κοινό αποτέλεσμα.Εξαίρετο πόνημα,βαρυσήμαντα τα μηνύματά του.