ΜΕΤΑ ΦΟΒΟΥ- ΕΛΕΝΗ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ

 

 «Δειλία και φόβος αρχή πάσα κακού.

Η θέληση είναι η κυρίαρχη δύναμη στην ψυχή του ανθρώπου.Μπορεί να καθυποτάξει τον φόβο,τα πάθη και τον σαρκικό πόθο,ως κατώτερα ένστικτα.Αυτος ο έσω πόλεμος είναι η αρχή της βελτίωσης του ατόμου.»

Αυτές οι φράσεις θα γίνουν οι αρχές της Αρίστης,όταν το 1916,δώδεκα χρόνων,θα γίνει θεματοφύλακας των κειμένων που τις περιέχουν,πορευόμενη τη γνώση και την ελευθερία για το υπόλοιπο της ζωής της.Οι λέξεις,σαν ιδέα,θα γίνουν σύντροφοι πιστοί.Με αυτές θα καταφέρει να λυγίσει τον φόβο και τη δειλία.Στο πέρασμα των δύσκολων χρόνων που θα έχει να αντιμετωπίσει,θα κατανοήσει τι σημαίνει φόβος και γιατί θα τον κουβαλάει πάντα μέσα της.Μια φιλία που γίνεται αδελφική, με την κυριολεκτική έννοια της,θα είναι για πάντα ο αντίθετος πόλος της ζωής της.Η Δαλεχτή.Το κομμάτι του εαυτού της που έχει αποφασίσει να αποδυθεί,αντιπροσωπεύει τον φόβο που καθηλώνει,που θολώνει την κρίση και αδρανοποιεί την σκέψη.Η Αρίστη παίζει με τους ήχους και τις σκιές.Η Διαλεχτή,ένα βράδυ θα δει τις δύο όψεις που σχηματίζει η νύχτα στο πρόσωπό της:καλάι και ορείχαλκος.Ένα κράμα ετερογενούς συγκόλλησης ενώνει εύκαμπτα διαφορετικά υλικά.Η Διαλεχτή θα κρατήσει τον ρόλο της μέχρι το τέλος για να δικαιωθεί η φύση στην οποία τα αντίθετα συνυπάρχουν και αλληλοσυμπληρώνονται.Ένας παιδικός έρωτας θα γίνει μάχη·ως ανεκπλήρωτος,θα φέρει πόνο,θυμό κι εγωισμό.Ως βαθιά αγάπη,θα γίνει αρετή και συνειδητότητα.

Η ιστορία αγάπης μεταξύ του Διονύση,της Αρίστης και της Διαλεχτής έχει όλα τα στοιχεία μιας συγκινητικής ιστορίας, που θα μπορούσε να είναι κοινή,αν η κυρία Πριοβόλου δεν «έχτιζε» δυνατούς και πολυσχιδείς χαρακτήρες που άγονται και φέρονται μέσα από ισχυρές ηθικές,ιστορικές στιγμές κι αιώνια διλήμματα.Οι ήρωες της ιστορίες γίνονται καλοί αγωγοί, για να αναδειχθούν οι μελανές στιγμές της Ελληνικής Ιστορίας,όπου άλλοι εξυψώνονται και κάποιοι άλλοι κατακρεουργούνται από την ανηθικότητα και τη μισαλλοδοξία τους.Στην επαρχία των αρχών του 20ου αιώνα,οι ρίζες του αρχαιοελληνικού στοιχείου,γνώρισμα στη γραφή της συγγραφέως,«αιωρείται»με τρόπο συναισθηματικό.(Η ελιά με τους πλεγμένους κορμούς,στην πλατεία, και οι εφτά γριές με τα σκαμνιά τους,ένας χορός αρχαίας τραγωδίας,που σε σημαντικές στιγμές του τόπου,μοιρολογούν ή απαγγέλουν τις παραβολές τους,κρίνουν και χλευάζουν όσα παρεκκλίνουν από την φυσική τάξη που έμαθαν πως υπάρχει ως αξίωμα.Υπαρχουν από πάντα και αν κάποια από αυτές χαθεί τη θέση της θα πάρει κάποια άλλη).

Η μικρή πόλη του Κάστρου,έξω από το Βραχώρι(σημερινό Αγρίνιο),θα μπορούσε να είναι μια οποιαδήποτε επαρχιακή πόλη της Ελλάδας που έζησε και υπέφερε τον φόβο,τη βία και την εκμετάλλευση της ανανδρίας της Πόλης και του εθνικού διχασμού.Τα απόνερα της Βιομηχανικής επανάστασης μετέτρεψαν μια κοινωνική τάξη,ήδη καθημαγμένη, σε ένα θυμωμένο εργατικό σύνολο,υποταγμένο στην απόλυτη ένδεια και στον εξευτελισμό.Τα καινούρια κοινωνικοπολιτικά συστήματα που εμφανίστηκαν,εγκλωβίστηκαν σε θέματα αρχής και πήραν μια σκυτάλη που οδηγούσε στο αδιέξοδο και τη βία.Μια βία που διαιώνιζε τον διχασμό και το μίσος.Η Αρίστη το λέει στον γιο της,την τελευταία γενιά που αναφέρεται στο βιβλίο:«η βία δεν λύνει τα προβληματα».Α΄και Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος,Βενιζελικοί και Βασιλικοί,δικτατορίες,Μικρασιατική καταστροφή,η δημοτική γλώσσα,το Ιδιώνυμον,Μεταξάς,η απαρχή του κομμουνιστικού κόμματος,η γέννηση της καπνικής βιομηχανίας στο Αγρίνιο,η εσωτερική μετανάστευση,το Κραχ του 1929,οι εκτοπισμοί ,η αρχή του συνδικαλισμού,λειτουργούν ως πυλώνες για τη δημιουργία του βιβλίου.Ιστορίες αγάπης,προδοσίας,οικογενειακές ή μίσους,περνούν από το «ιστορικό κόσκινο» και δένουν με εξαιρετικό τρόπο. Οι βασικοί ήρωες,όμως,διακυρήττουν την αρμονία,την εξάλειψη της αδικίας και τον τρόπο της ειρηνικής συνύπαρξης.Η αλλαγή που ονειρεύονται και για την οποία μάχονται,διατρανώνει τη σκέψη και τη γνώση,την εξάλειψη τη αδικίας και το δικαίωμα στη δημιουργία και την ελευθερία.Καταδικάζουν τα κακώς κείμενα, που έφεραν σε οδυνηρή θέση την Ελλάδα.Για αυτόν τον λόγο δημιουργήθηκαν από την πένα της συγγραφέως.Η ίδια,μέσω του αντικειμένου της εφημερίδας Αριστοφάνης,που εκδίδει ο Ροβήρος στο Κάστρο,αποκαλύπτει και την ουσία του βιβλίου της:«ο Αριστοφάνης θα χλεύαζε τον πόλεμο και τους πολεμοκάπηλους αλλά και τις πονηρίες της ειρήνης.Θα έσκωπτε πολιτικούς και πολιτικάντηδες,όμως,πάντα μέσα από τη ζωή των καθημερινών ανθρώπων,των ξωμάχων και των επαγγελματιών».Ο Αριστοφάνης,η εφημερίδα,δεν είναι παρά ένας μικρός επαρχιώτης Ρωμηός,ένας απαυδισμένος Σουρής.

Το ιστορικό μυθιστόρημα ασκεί μια ακατανίκητη γοητεία στον αναγνώστη, που ασχολείται με αυτό το είδος της λογοτεχνίας.Ενέχει ,όμως,παγίδες εκατέρωθεν:ο/η συγγραφέας να χάσει την ισορροπία ιστορίας και μυθοπλασίας και ο αναγνώστης να μπερδέψει την αλήθεια με την φαντασία.Όμως,εδώ έχουμε να κάνουμε με τη γραφή της κυρίας Πριοβόλου,η οποία πραγματεύεται ιστορικά γεγονότα με ευκρίνεια και βαθιά γνώση.Το Μετά φόβου είναι ένα άρτιο μυθιστόρημα που καθοδηγεί αφ΄εαυτού τον αναγνώστη,με χρονική αλληλουχία,αρμονικές ιστορικές μεταβάσεις,πειθαρχημένη δομή και διακριτική ισορροπία.Ενέχει συναισθήματα και ιδέες που με μεθοδικότητα διαχέονται στον αναγνώστη,με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια άμεση επικοινωνία.Ακόμα και η γλώσσα γίνεται μέσο για να ενταχθεί στο περιβάλλον της ιστορίας ο αναγνώστης.Όταν η συγγραφέας τα «βρίσκει» με τους ήρωες της,η Ιστορία τέμνει τις δύο παράλληλες πορείες(συγγραφέα-ηρώων) και το αποτέλεσμα είναι μία ένωση που εκλύει ενέργεια και σε παίρνει μαζί της.Είναι ο απόλυτος ορισμός της «συγγραφικής χημείας».Άλλωστε ,η Τριλογία των Αθηνών,προγενέστερο έργο της,έχει αποδείξει την λογοτεχνική αξία της,με τρόπο εξαιρετικό.

Ποιοι νίκησαν τον φόβο τους τελικά;Ποιοι τους αναγνώρισαν και πάλεψαν μαζί τους;Τι τίμημα πλήρωσαν κρύβοντάς τους ή φωτίζοντας τα σκοτάδια τους;Το εμφανές δεν είναι πάντα η απάντηση.Μερικές φορές το προφανές σκεπάζει την αλήθεια.Η ανθρώπινη ψυχή θέλει πιο δυνατή αναμέτρηση.

Θα πρότεινα στους λάτρεις του ιστορικού μυθιστορήματος να διαβάσουν αυτό το υπέροχο βιβλίο.

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ